← Ana Sayfaya Dön

Türkiye Sera Gazı Emisyonları

Yönetici Özeti

Türkiye'nin sera gazı emisyonları 2023 yılında 552.2 milyon ton CO₂ eşdeğerine ulaşmıştır. Bu, 1990 yılına göre %142'lik bir artışı temsil etmektedir. Enerji sektörü toplam emisyonların %72.6'sını oluştururken, bunu sanayi süreçleri (%12.8), tarım (%13) ve atık yönetimi (%2.5) takip etmektedir.

Sektörel Emisyon Analizi

Enerji Sektörü (395.4 Mt CO₂e - %72.6)

Sanayi Süreçleri (70.9 Mt CO₂e - %12.8)

Tarım (71.8 Mt CO₂e - %13.0)

Atık Yönetimi (14.1 Mt CO₂e - %2.5)

Trend Analizi (1990-2022)

Türkiye'nin sera gazı emisyonları son 32 yılda sürekli artış eğilimi göstermiştir:

• 1990-2000: Yıllık ortalama %4.1 artış
• 2000-2010: Yıllık ortalama %3.8 artış
• 2010-2020: Yıllık ortalama %2.9 artış
• 2020-2022: Yıllık ortalama %3.2 artış

İklim Hedefleri ve Karşılaştırma

Paris Anlaşması Hedefleri

• 2030 Hedefi: 2012 yılı bazlı “Business‑as‑Usual” senaryosuna kıyasla %41 oranında sera gazı emisyon azaltımı taahhüt edilmiştir (695 Mt CO₂‑e düzeyine)
• 2053 Hedefi: Net sıfır emisyon

Sektörel Hedefler

• Enerji: Yenilenebilir enerji payının 2035'e kadar %34'e çıkarma
• Ulaştırma: Elektrikli araç payını yükseltme
• Binalar: Enerji verimliliğini yükseltme
• Sanayi: Enerji yoğunluğunu azaltma

Sektörel Yol Haritası ve Politika Önerileri

⚡ 1. Enerji Sektörü

Amaç: Fosil yakıtları azaltmak, yenilenebilir kaynakları artırmak

Stratejiler:

• Güneş ve rüzgar kapasitesinin artırılması: 2030'a kadar 52.9 GW güneş, 29.6 GW rüzgar hedefi
• Yeni kömür santrali yapılmaması: Mevcut kömür santrallerinin aşamalı kapatılması
• Elektrifikasyon: Ulaştırma ve sanayi sektörlerinde elektrik kullanımının yaygınlaştırılması
• Enerji verimliliği yatırımları: Zorunlu verimlilik standartları
• Enerji depolama sistemleri: 7.5 GW depolama kapasitesi hedefi

🚚 2. Ulaştırma Sektörü

Amaç: Karbonsuz ve elektrikli ulaşım sistemine geçiş

Stratejiler:

• Elektrikli araçlar ve şarj altyapısı: Yaygın şarj istasyonu ağı kurulması
• Demiryolu taşımacılığı: Yük ve yolcu taşımacılığında demiryolu payının artırılması
• Lojistikte filo dönüşümü: Ticari araçlarda elektrikli/hibrit teknolojiler
• Yürünebilir ve bisiklet dostu şehirler: Sürdürülebilir kent ulaşımı
• Deniz taşımacılığında düşük karbonlu yakıtlar: Yeşil hidrojen ve amonyak kullanımı

🏭 3. Sanayi Sektörü

Amaç: Karbon yoğun üretimden düşük karbonlu üretime geçiş

Stratejiler:

• Yeşil hidrojen kullanımı: Çelik, çimento ve kimya sektörlerinde hidrojen entegrasyonu
• Karbon yakalama ve depolama (CCS): Büyük endüstriyel tesislerde CCS uygulaması
• Atık ısı geri kazanımı: Sanayi süreçlerinde enerji verimliliği
• Enerji verimliliği: ISO 50001 standartlarının yaygınlaştırılması
• Çevresel etiketleme/sertifikalar: Düşük karbonlu ürün sertifikasyonu

🏠 4. Binalar ve Isıtma

Amaç: Binalarda emisyonları düşürmek

Stratejiler:

• Yalıtım ve enerji verimliliği: Bina yenileme programları
• Isı pompaları: Doğal gaz yerine elektrikli ısıtma sistemleri
• Güneş enerjili su sistemleri: Çatı tipi güneş enerjisi teşvikleri
• Akıllı bina sistemleri: IoT tabanlı enerji yönetimi

🌾 5. Tarım ve Arazi Kullanımı

Amaç: Tarımsal emisyonları azaltmak ve yutakları artırmak

Stratejiler:

• Metan salımlarını azaltmak: Hayvancılıkta beslenme optimizasyonu
• Organik gübre ve biyogaz kullanımı: Hayvansal atıklardan enerji üretimi
• Doğal mera ve ormanların korunması: Karbon yutak kapasitesinin artırılması
• Sürdürülebilir tarım uygulamaları: Hassas tarım ve akıllı gübreleme

🗑️ 6. Atık Sektörü

Amaç: Katı atık ve atıksu kaynaklı metan ve N₂O salımlarını azaltmak

Stratejiler:

• Sıfır atık politikaları: Atık önleme ve geri dönüşüm oranlarının artırılması
• Biyogaz tesisleri: Organik atıklardan enerji üretimi
• Depolama alanlarında enerji üretimi: Metan gazının enerjiye dönüştürülmesi
• Atık su arıtmada metan geri kazanımı: Arıtma tesilerinde enerji üretimi

🌳 7. Karbon Yutakları ve Teknolojiler

Amaç: Emisyonları dengelemek için yutak kapasitesini artırmak

Stratejiler:

• Ağaçlandırma ve orman rehabilitasyonu: Ulusal ağaçlandırma kampanyaları
• Toprak organik karbonunun artırılması: Regeneratif tarım uygulamaları
• Karbon yakalama ve depolama (CCS): Büyük ölçekli CCS projelerinin desteklenmesi
• Karbon piyasalarının geliştirilmesi: Ulusal emisyon ticaret sistemi

Uygulama Araçları

Uygulama Araçları

• Karbon Fiyatlandırması: Etkin bir emisyon ticaret sistemi kurulması
• Yeşil Finans: Sürdürülebilir yatırımlar için finansman mekanizmaları
• Teknoloji Transferi: Temiz teknoloji yatırımları ve Ar-Ge destekleri
• Düzenleyici Çerçeve: Emisyon standartları ve performans kriterleri
• Teşvik Sistemi: Düşük karbonlu yatırımlar için mali teşvikler

Sonuç ve Değerlendirme

Türkiye'nin sera gazı emisyonları artış eğilimini kırmak ve iklim hedeflerine ulaşmak için acil ve kapsamlı politika reformları gerekmektedir. Yukarıda özetlenen sektörel yol haritası, her sektörde spesifik stratejiler ve uygulanabilir çözümler sunmaktadır.

Başarılı bir iklim politikası için sektörler arası koordinasyon, teknoloji yatırımları ve güçlü bir finansman mekanizması kritik önem taşımaktadır. Özellikle enerji dönüşümü, elektrikli ulaşım altyapısı ve karbon yutak kapasitesinin artırılması öncelikli alanlar olarak öne çıkmaktadır.

Kaynak: T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, TÜİK